Przyczyn bólu kostki może być wiele – może on być wynikiem urazów mechanicznych stawu skokowego, takich jak stłuczenia, skręcenia, zwichnięcia czy złamania kostki. Może on także towarzyszyć poważnym stanom chorobowym, takim jak choroba Haglunda czy niewydolność żylna, kiedy to może wystąpić ból kostki razem z bólem pięty czy łydki. Jak wygląda proces diagnostyki bólu w okolicach stawu skokowego? Jak leczy się ból kostki i jak przebiega rehabilitacja? Przeczytaj nasz artykuł i poznaj odpowiedź na te pytania.
Ból kostki – przyczyny
Problematyka bólu stopy i stawu skokowego jest obecnie coraz częściej spotykana u pacjentów. Niewątpliwie wpływa to negatywnie na ich jakość życia, zmuszając do poszukiwania efektywnej metody leczenia. Możemy zidentyfikować trzy główne kategorie przyczyn bólu kostki, w tym:
- te wynikające z urazu w tej okolicy,
- te powiązane z dysfunkcjami w dalszych obszarach układu ruchowego,
- te, które mogą towarzyszyć istniejącym schorzeniom.
Ból kostki bez objawów urazu może wskazywać na jej przeciążenie, ale może również być wynikiem zmian zwyrodnieniowych lub innych poważnych chorób, takich jak RZS, pięta Haglunda lub zapalenie rozcięgna podeszwowego. Z kolei najbardziej typowe urazy kostki i stopy, które powodują ostry i silny ból, to stłuczenia, skręcenia, zwichnięcia i złamania w obrębie stawu skokowego.
Ból stawu skokowego bez urazu
Bez wyraźnej przyczyny dolegliwości w okolicy kostki są często związane z różnicą w długości dolnych kończyn, co może prowadzić do nadmiernego obciążenia stawu skokowego i naciągnięcia kostki po jednej stronie. Inne potencjalne źródła bólu kostki bez urazu obejmują nierównowagę mięśniową i dysfunkcje w stawach znajdujących się wyżej w stosunku do stopy. To oznacza, że ból kostki może wynikać z procesów zwyrodnieniowych (degeneracyjny ból kostki) w stawie biodrowym lub kolanowym oraz innych dysfunkcji tych stawów.
Ból w stawie skokowym bez urazu może mieć też swoje źródło w [reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS), przewlekłej niewydolności żył, wadach i zniekształceniach stóp, takich jak koślawość stóp czy stopa wydrążona. Ostroga piętowa, powstała na skutek zapalenia rozcięgna podeszwowego, martwica guza piętowego znana jako choroba Haglunda, czy wrodzone defekty i deformacje stóp, mogą również wywoływać nieprzyjemne dolegliwości. Podobnie jest w przypadku dny moczanowej podczas zaostrzeń, otyłości oraz nerwiaka Mortona. Opuchnięta kostka bez urazu może być z kolei symptomem niewystarczającego krążenia.
Ból stawu skokowego po urazie
Zazwyczaj, ból kostki spowodowany upadkiem kojarzy nam się z natychmiastowym skręceniem lub zwichnięciem stawu skokowo–goleniowego, który powoduje opuchliznę kostki. To zjawisko może zaistnieć, na przykład, gdy stopa ześlizguje się z krawężnika przed pełnym obciążeniem, co może prowadzić do uszkodzenia więzadła skokowo–strzałkowego przedniego, więzadła piętowo–strzałkowego, a rzadziej, więzadła skokowo–strzałkowego tylnego – jednym z symptomów może być ból przy zginaniu stopy w stawie skokowym. Urazy kostki możemy podzielić na:
- stłuczenia kostki – kiedy nie ma zmian w strukturze kości, ból stawu skokowego, obrzęk i często siniaki mogą się pojawiać; ból kostki w przypadku stłuczenia może wystąpić z zewnętrznej lub wewnętrznej strony kostki,
- skręcenia kostki – diagnozowane gdy tkaniny miękkie, konkretnie więzadła, są uszkodzone (zaznaczamy trzy stopnie skręcenia stawu skokowego, w zależności od stopnia uszkodzeń: naciągnięcie/uszkodzenie/zerwanie więzadła); skręcona kostka objawia się silnym bólem w okolicy kostki (a także całej stopy) oraz obrzękiem stawu,
- zwichnięcie kostki – występuje, gdy kość zostaje przemieszczona i wymaga nastawienia; objawia się silnym bólem w okolicach kostki, który nasila się przy każdej próbie poruszania kończyną,
- złamanie kostki – naruszenie struktury kości stopy (jedno-, dwu- lub trzykostne złamanie), objawy złamania stawu skokowego to silny ból, obrzęk, zniekształcenia kończyny w okolicach kostki, niezdolność do wykonania jakiegokolwiek ruchu stopą.
Najczęściej ból kostki wynika z: stłuczenia, złamania zmęczeniowego (przeciążeniowego) kości śródstopia, które powoduje ból kostki podczas biegania i po wysiłku, zerwania ścięgna Achillesa oraz otwartego i zamkniętego złamania kości śródstopia spowodowanego upadkami. W ostatnich latach zanotowano również wzrost urazów stóp spowodowanych wypadkami komunikacyjnymi, które powodują uszkodzenia więzadeł oraz złamania kości śródstopia.
Aby uniknąć urazów podczas intensywnych i długich dystansów biegowych sprawdź, jak przygotować się do maratonu.
Ból stawu skokowego – diagnostyka
Podstawowym etapem w diagnostyce bólów kostek jest badanie fizykalne. W przypadku urazu stawu skokowego, bezsprzecznie ocenia się obecność siniaków oraz pojawienie się obrzęku. Następuje wówczas palpacja zewnętrznej i wewnętrznej części goleni. W dalszym etapie przeprowadza się badanie stawu skokowego oraz stopy, oceniając ból podczas dotyku. Później, badane są możliwości ruchowe każdego stawu (staw skokowo–piętowy, goleniowo–skokowy, skokowy dolny oraz górny), prosząc pacjenta o wykonanie ruchów takich jak zgięcie grzbietowe, podeszwowe i innych. Lekarz następnie sugeruje sprawdzenie możliwości obciążenia stopy przez pacjenta. Na koniec realizowane są określone testy kliniczne. Wśród nich znajduje się test szuflady przedniej, test Talar-Tilt, test rotacji zewnętrznej oraz Squeeze test. Kluczowa jest obecność ewentualnego siniaka, obrzęku, bólu podczas palpacji oraz wynik testu szuflady przedniej.
Aby wykluczyć złamanie kostki, przeprowadza się badanie radiologiczne. Możliwość chodzenia jest dobrym wskaźnikiem wykluczającym złamanie stawu skokowego. Aby dokładniej przebadać stan więzadeł (np. więzadło trójgraniaste, strzałkowo–skokowe, skokowo–piętowe) realizowane jest badanie USG stawu skokowego. Większa precyzja wymaga zastosowania badań rezonansu magnetycznego oraz tomografii komputerowej.
Ból kostki – leczenie
Postępowanie w przypadku uszkodzeń układu stabilizującego staw skokowy może obejmować:
- zastosowanie unieruchomienia,
- terapię rehabilitacyjną,
- lub rzadziej wymagane jest leczenie chirurgiczne.
Aby umożliwić regenerację, zapewnić odpowiednie warunki gojenia i przywrócić anatomiczne proporcje, wykorzystuje się ortopedyczne zastosowanie dopasowanych stabilizatorów. Protokół RICE (rest, ice, compression, elevation) jest zalecany w tym okresie, co oznacza odpoczynek, schładzanie, uciskanie i podnoszenie kończyny powyżej poziomu ciała, aby zmniejszyć obrzęk – te działania są częścią domowego leczenia bólu kostki. Pełne powrót do zdrowia zwykle trwa około 8 tygodni.
Ból kostki (ból stawu skokowego) może wymagać zastosowania środków przeciwbólowych. Poza środkami przeciwbólowymi, praktycznym narzędziem w walce z bólem kostki może być rehabilitacja. Fizjoterapeuta może zasugerować zabiegi przyspieszające regenerację uszkodzonych tkanek, redukujące obrzęki i łagodzące ból. Do najczęściej stosowanych należą terapia magnetyczna – magnetoterapia oraz laseroterapia.
Zabiegi kinezyterapeutyczne stosowane w terapii bólu stawu skokowego obejmują suche igłowanie, masaż, terapię powięziową i różne formy terapii manualnej. Jeśli to możliwe, warto rozważyć zastosowanie Kinesiology Tapingu (kinesiotaping). Często pomaga to zredukować obrzęk, zmniejszyć ból, poprawić propriocepcję, a tym samym zwiększyć stabilizację stawu. Skuteczne mogą okazać się również maści na skręcenie stawu skokowego. Następnym krokiem są ćwiczenia i dobór odpowiedniego obuwia do biegania.
Czytaj też: Bieganie po górach.
Ból stawu skokowego – ćwiczenia na bolącą kostkę
Trening na dolegliwości kostki jest skonstruowany tak, aby przywrócić właściwą mobilność i stabilność. Typowym przykładem jest rysowanie liter alfabetu stopą. W tym celu trzeba zająć pozycję siedzącą, stabilizować się rękami z boku i podnieść prostą nogę. „Pisanie” liter wykonujemy stopą w powietrzu, a całość ćwiczenia wykonujemy raz. Dla zwiększenia stabilizacji, można próbować stania na jednej nodze. Trzeba utrzymać tę pozycję przez około 30 sekund i powtórzyć kilka razy. Ostatnim przykładem jest ćwiczenie, które polega na naciskaniu boku stopy na ścianę. Należy stanąć bokiem, lekko się odchylić i ustawić stopę tak, aby cały jej bok przylegał do ściany. Następnie wykonujemy nacisk przez 30-40 sekund. Ćwiczenie to wykonujemy kilkakrotnie w 3-4 seriach, co pomaga w stabilizacji stawu skokowego.
Aby prawidłowo dobrać ćwiczenia i zrozumieć, jak leczyć dolegliwości kostek (stawów skokowych) i kości skokowej, konieczna jest konsultacja ze specjalistą. Jest to wynikiem faktu, że różne objawy mogą wymagać różnego podejścia. Na przykład, ból piekący kostki, ból kostki podczas chodzenia, czy płyn w stawie skokowym, mogą wymagać różnych terapii.
